Pročitaj mi članak„Imamo najbolju vladu koju novac može da kupi.“ (Mark Tven, 1835-1910, američki pisac i humorista) „Korupcija je gora od prostitucije. Prostitucija ugrožava moral pojedinca, dok korupcija ugrožava moral cijele države. (Karl Kraus, 1874-1936, austrijski pisac, satiričar i novinar) „Ljudi koji biraju korumpirane političare…nijesu njuhove žrtve, već saučesnici.“ (Džordž Orvel, 1903-1950, engleski pisac)
Mreža za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) podnijela je, u martu
2019.godine, krivičnu prijavu u kojoj se navodi da su Milo i Ana
Đukanović (tada Kolarević), u saradnji sa više domaćih i stranih
lica omogućili Mađar Telekomu (MT) da pod povoljnim uslovima otkupi
dvije trećine akcija Telekoma Crne Gore (TCG) (od 2005.godine,
Crnogorski Telekom), što je bio preduslov za preuzimanje većinskog
vlasništva nad kompanijom. MT je kćerka njemačkog Dojč Telekoma (DT).
U krivičnoj prijavi, Đukanovići se terete da su „kroz organizovanje
kriminalne grupe, koristeći privredne i poslovne strukture
Crnogorskog Telekoma, omogućili Mađar Telekomu da po povoljnijim
uslovima kupi akcije manjinskih akcionara i tako dođe u posjed dvije
trećine akcija Telekoma Crne Gore, a to je bio uslov za kupovinu
državnog paketa akcija kompanije…Zatim su sačinjavali lažne –
simulovane ugovore preko kojih je prijavljenom Milu Đukanoviću i
drugim za sad neidentifikovanim licima isplaćen mito u iznosu od 7,4
miliona eura, koje su stekli, držali i koristili sa znanjem u trenutku
prijema da novac potiče od krivičnog djela, istovremeno lažno
prikazujući činjenice o prirodi tog novca koji je isplaćen kao mito i
lažno prikazujući da se radi o novcu isplaćenom za izvršene usluge“.
Vlada Crne Gore je, u martu 2005.godine, prodala državni paket akcija
(u TCG-u) MT-u za 114 miliona evra, od čega su tri miliona izdvojena za
otkup akcija manjinskih akcionara.
Prema MANS-u, Đukanovići i ostali su, uz pomoć poslovnih struktura i
uticaja na izvršnu vlast, omogućili MT-u da kupi akcije manjinskih
akcionara TCG-a pod povoljnijim uslovima, mimo tenderskih pravila.
Time su omogućili da MT preuzme dvije trećine ST-a, što je bio ključni
uslov za kupovinu državnog paketa akcija u TCG-u (akcije Vlade +
Zavoda za zapošljavanje).
U prijavi je navedeno da je uslov za kupovinu TCG-a od strane MT-a bio
da se MT-u omogući kupovina dvije trećine akcija, što je bilo suprotno
uslovima propisanim tenderom.
„…Tenderska komisija je u izvještaju dala komentar da su u pitanju
materijalne izmjene takve prirode koje, osim prodavca i predmeta
kupoprodaje, predstavljaju potpuno novi ugovorni odnos u kome je
pozicija prodavca (TCG-a), zbog njegove povećane odgovornosti, s jedne
strane, i ovlašćenja kupca (MT-a) na obeštećenje, s druge strane,
izrazito nepovoljna…U cilju realizacije uslova koje je postavio MT,
12. januara 2005.godine, u Podgorici održan je sastanak kom su
prisustvovali prijavljeni i druga lica…Nakon sastanka (Oleg)
Obradović je dogovorio sa (Milom) Đukanovićem i drugim NN licima
iz Vlade da Vlada plati manjinskim akcionarima Crnogorskog Telekoma
0,3 eura po akciji.“, piše u prijavi.
Ovakva odluka je nezakonita, jer je Vlada novcem građana, odnosno
novcem iz budžeta, koji je bio planiran za druge svrhe, subvencionisala
(privilegovala) MT, kao kupca akcija?! Kako sredstva za takvu namjenu
nijesu bila planirana Zakonom o budžetu za 2005.godine, to je ovakvoj,
eventualnoj, vladinoj odluci moralo prethoditi skupštinsko usvajanje
rebalansa budžeta.
I pored toga, manjinski vlasnici su ostali zakinuti. MT je kupovao
akcije manjinskih akcionara TCG-a po cijeni od 2,2 evra po akciji. Uz
subvenciju Vlade od 0,3 evra po akciji dobili su 2,5 evra po akciji.
Ali, to je bilo daleko manje od 4,7 evra po akciji, koliko je MT platio
za državni paket akcija TCG-a.
Na taj način, izvršena je diskriminacija manjinskih akcionara, što je
protivno članu 8 stav 1 Ustava Crne Gore:
„Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo
kom osnovu.“
Nadalje, i Zakon o zabrani diskriminacije, u članu 2 (Zabrana
diskriminacije), između ostalog, propisuje:
„Diskriminacija je svako pravno ili faktičko pravljenje razlike ili
nejednako postupanje…prema jednom licu u odnosu na druga lica…koje
se zasniva na pripadnosti grupi (u konkretnom slučaju, grupi
manjinskih akcionara)…“
U prijavi je navedeno i da je, radi isplate mita, MT zaključio dva
simulovana (lažna) ugovora, a TCG je zaključio još dva takva ugovora,
sa trećim pravnim licima, tobože, o pružanju konsultantskih usluga,
preko kojih su Milo Đukanović i drugi primili mito od 7,4 miliona
evra.
Dio novca (mita), u vrijednosti od 580.000 evra isplaćen je preko Ane
Đukanović i to na osnovu antidatiranog ugovora (sa lažnim ranijim
datumom), kako bi se prikrila priroda transakcije.
„Ovaj ugovor je u ime MT-a potpisao prijavljeni (član Odbora
direktora TCG-a iz MT-a) Tomaš Morvai i isti je antidatirao…kako
bi omogućio isplatu iznosa od 580.000 eura prijavljenoj Ani
Đukanović za usluge koje ona nije pružila“, stoji u krivičnoj prijavi.
MT je 2011.godine platio kaznu od 95 miliona dolara za poravnanje sa
američkom Komisijom za hartije od vrijednosti i berzu (Securities and
Exchange Commission-SEC), zbog optužbi te Komisije da je mađarska
kompanija podmitila zvaničnike u Sjevernoj Makedoniji i Crnoj Gori,
kako bi isključila konkurenciju u postupku privatizacije tamošnjih
telekomunikacionih kompanija.
U tužbi SEC-a, iz marta 2014. godine, navedeno je da je DT preko MT,
isplatio višemilionski mito crnogorskim zvaničnicima, odnosno da
su trojica direktora MT-a, od kojih su dvojica bili članovi Odbora
direktora TCG-a, nakon privatizacije 2005.godine, podmitili više
predstavnika crnogorske Vlade, kao i „sestru najvišeg vladinog
funkcionera koja se bavi advokaturom“.
MT je, u postupku pred pravosudnim organima SAD (koji su nadležni zato
što se akcije MT-a kotiraju na Njujorškoj berzi, od 1997.godine) priznao
i prihvatio odgovornost za postupanje svojih zvaničnika, uključujući i
odgovornost za potpisivanje simulovanih ugovora (jedan je potpisan sa
kompanijom Sigma, iz Podgorice).
I ambasada SAD u Crnoj Gori, u martu 2014.godine, pozvala je
crnogorske vlasti „da sprovedu potpunu istragu i privedu pravdi sve
koji su krivi u ovom slučaju“. Iz ambasade je saopšteno da je SEC
prikupila dokaze o podmićivanju, odnosno da su trojica rukovodilaca
odobrila da MT sa 7,35 miliona evra podmiti vladine zvaničnike u
Crnoj Gori kako bi olakšali MT-u da stekne vlasništvo nad TCG-om.
Naredne, 2015.godine, godine crnogorsko tužilaštvo je, o tome, dobilo
dokumentaciju iz SAD.
Specijalna državna tužiteljka Ana Perović – Vojinović donijela je
rešenje, krajem jula ove godine, o odbacivanju krivične prijave protiv
tadašnjeg premijera Mila Đukanovića, njegove sestre i više drugih
lica koje je MANS osumnjičio za zloupotrebu službenog položaja,
primanje mita i formiranje kriminalne organizacije, u postupku
privatizacije TCG-a. U rešenju (bez obrazloženja) navedeno je samo da
se prijava odbacuje zbog (apsolutne) zastarelosti krivičnog gonjenja.
Pored Mila Đukanovića, postupak je obustavljen i protiv nekadašnjeg
predstavnika TCG-a Olega Obradovića, suvlasnika „Eurofond“-a
Veselina Barovića, Damjana Hoste, iz preduzeća Monte Adria i
Tomaša Morvaija.
MANS se obratio Vrhovnom državnom tužiocu sa zahtjevom da
preispita odluku specijalne državne tužiteljke o odbacivanju
krivične prijave, u kome je navedeno da „tužilac je tražio način da
oslobodi prijavljene od krivičnog progona“, te da je donijeto „rešenje
bez obrazloženja i navođenja koje su procesne radnje preduzete.“
Rešenje specijalne državne tužiteljke je nezakonito, jer je prekršila
imperativnu obavezu na donošenje obrazloženog rešenja, iz člana 271
(Odbacivanje i dopuna krivične prijave) Zakonika o krivičnom postupku
(ZKP):
„Državni tužilac će obrazloženim rešenjem odbaciti prijavu…“
Znači, u rešenju o odbacivanju krivične prijave mora se navesti šta je
urađeno povodom provjere navoda prijave, te koje su procesne mjere i
radnje preduzete protiv prijavljenih.
Postupajući tužilac je u postupku izviđaja (postupka po krivičnoj
prijavi) ovlašćen i dužan da preduzima procesne mjere i radnje radi
provjere navoda prijave i može, između ostalog, naložiti policiji
preduzimanje određenih mjera i radnji i/ili prikupljanje obavještenja;
prikupljati obavještenja od građana, drugih organa ili organizacija;
saslušati podnosioca prijave, prijavljene (osumnjičene) i građane u
svojstvu svjedoka…Kod odlučivanja o krivičnoj prijavi nadležni
tužilac može zatražiti od stručnih lica da mu daju „potrebna
objašnjenja“.
Takođe, tužilac je dužan da podnosioca prijave obavijesti i o
razlozima (ne)prihvatanja pravne kvalifikacije krivičnih djela iz
prijave. Ovo, iako tužilac nije vezan pravnim kvalifikacijama iz
prijave.
Postupajući tužioci u Specijalnom državnom tužilaštvu (SDT)
prekršili su i član 256a (Rok za postupanje po prijavi) ZKP-a, po kome
„Rukovodilac državnog tužilaštva ili državni tužilac kome je
predmet dodijeljen u rad dužan je da donese odluku, najkasnije u roku od
tri mjeseca od dana prijema predmeta“. Taj rok se može produžiti
najduže mjesec dana. Izuzetno, u složenim predmetima, rok za
donošenje odluke je (najkasnije) šest mjeseci.
Član 256a se morao primijeniti, jer je propisan Zakonom o izmjenama i
dopunama Zakonika o krivičnom postupku („Službeni list CG“, broj
35/2015, od 7.jula 2015.godine.
Kao što je već rečeno, prijava je podnijeta zbog krivičnih djela
Zloupotrebe službenog položaja, Primanja mita i Formiranja
kriminalne organizacije.
Krivično djelo Zloupotreba službenog položaja je propisano članom
416 Krivičnog zakonika (KZ) („Službeni list RCG“ br. 70/2003, od
25.12.2003.godine):
„(1) Službeno lice koje u namjeri da sebi ili drugom pribavi korist
ili drugom nanese štetu, iskoristi svoj službeni položaj ili
ovlašćenje, prekorači granice svog službenog ovlašćenja ili ne
izvrši službenu dužnost, kazniće se zatvorom do tri godine…
(4) Ako vrijednost pribavljene imovinske koristi prelazi iznos od
trideset hiljada evra, učinilac će se kazniti zatvorom od dvije do
deset godina.“
Ne može biti sporno da su Milo Đukanović, kao predsjednik Vlade
(2005.godine), i druga NN lica iz Vlade imali svojstvo službenog lica,
po članu 142 stav 3 KZ-a, koji glasi:
„Službenim licem smatra se:
…2) izabrano, imenovano ili postavljeno lice u državnom organu…“
Član 124 KZ-a reguliše zastarelost krivičnog gonjenja i, između
ostalog, glasi:
„Ako u ovom zakoniku nije drukčije određeno, krivično gonjenje ne može
se preduzeti kad protekne:
…3) petnaest godina od izvršenja krivičnog djela za koje se po zakonu
može izreći kazna zatvora preko deset godina;
4) deset godina od izvršenja krivičnog djela za koje se po zakonu može
izreći kazna zatvora preko pet godina;…“
Član 125 (Tok i prekid zastarijevanja krivičnog gonjenja), između
ostalog, propisuje:
„…(3) Zastarijevanje se prekida svakom procesnom radnjom koja se
preduzima radi otkrivanja i gonjenja učinioca zbog učinjenog krivičnog
djela;
…(5) Svakim prekidom zastarijevanje počinje ponovo da teče;
(6) Zastarelost krivičnog gonjenja nastaje u svakom slučaju kad protekne
dvostruko vrijeme koje se po zakonu traži za zastarelost krivičnog
gonjenja.“
Zaključuje se da je za krivično djelo Zloupotreba službenog položaja,
iz člana 416 stav 4 KZ-a, rok zastarelosti deset godina od izvršenja
krivičnog djela, a da je apsolutni rok zastarelosti dvadeset godina.
Kako je od marta 2005.godine, proteklo više od dvadeset godina,
krivično gonjenje za ovo krivično djelo ne može se preduzeti.
Članom 401 osnovnog teksta KZ-a, bilo je propisano krivično djelo
Zločinačko udruživanje. Zakonom o izmjenama i dopunama KZ-a, iz 2010.
godine, to djelo je preimenovano u Kriminalno udruživanje, ali je
odredba, u suštini, ostala ista:
„(1)Ko organizuje grupu ili drugo udruženje koje ima za cilj vršenje
krivičnih djela za koja se može izreći kazna zatvora…
(3) Ako se za djelo iz stava 1 ovog člana može izreći kazna zatvora od
pet godina ili teža kazna, organizator udruženja će se kazniti
zatvorom od jedne do osam godina, a pripadnik udruženja zatvorom do
dvije godine.“
Znači, zastarelost krivičnog gonjenja je i za ovo krivično djelo nastupa
protekom deset godina, a u svakom slučaju protekom dvadeset godina od
izvršenja krivičnog djela (mart 2005), te se krivično gonjenje ne može
preduzeti.
Krivično djelo Primanje mita propisano je u članu 423 KZ-a i, između
ostalog, glasi:
(1)Službeno lice koje zahtijeva ili primi poklon ili drugu korist ili
koje primi obećanje poklona ili druge koristi za sebe ili drugog da u
okviru svog službenih ovlašćenja izvrši službenu radnju koju ne bi
smjelo izvršiti ili da ne izvrši službenu radnju koju je moralo
izvršiti, kazniće se zatvorom od dvije do dvanaest godina.“
Zakonom o izmjenama i dopunama KZ („Službeni list CG“, br. 40/2013,
riječi „poklon ili druga korist“, zamijenjene su riječju „mito“, ali je
suština odredbe ostala neprimijenjena.
Zastarelost krivičnog gonjenja za ovo krivično djelo nastupa istekom
petnaest godina od izvršenja ovog krivičnog djela, a u svakom slučaju u
roku od trideset godina od izvršenja. Znači, apsolutna zastarelost
krivičnog gonjenja nije nastupila, ali je neophodno da je zastarijevanje
prekidano procesnim radnjama tužilaca ili policije protiv
prijavljenih (osumnjičenih), tako da je zastarijevanje počinjalo ponovo
da teče.
Dokaz da su procesne radnje preduzimane je i postupak koji se vodi
protiv prijavljenog Olega Obradovića. Naime, specijalno državno
tužilaštvo je, 2018.godine, podiglo optužnicu protiv njega i Miodraga
Ivanovića, kao bivših direktora TCG-a, za krivično djelo
Zloupotrebe ovlašćenja u privredi, iz člana 276 KZ-a, a u vezi
privatizacije te kompanije. A podizanju optužnice je morao prethoditi
postupak izviđaja (pretkrivični postupak), kao i prethodni postupak
(istraga) koji su sigurno trajali više godina.
Zaključujemo, nije nastupila zastarelost za krivično gonjenje
prijavljenih Mila Đukanovića i drugih NN lica, za krivično djelo
Primanje mita.
Prema Zakonu o državnom tužilaštvu, Vrhovni državni tužilac (VDT)
može neposredno vršiti ovlašćenja za koje je zakonom ovlašćen
rukovodilac SDT-a, a može specijalnim državnim tužiocima izdavati
opšta obavezna uputstva, ili obavezna uputstva za postupanje u
pojedinom predmetu.
Pored toga, VDT vrši nadzor nad radom SDT-a, neposrednim uvidom
i(li) preduzimanjem odgovarajućih mjera za efikasan i zakonit rad
državnog tužilaštva.
Proizilazi, VDT je dužan, u okviru svojih ovlašćenja, da:
1)Pokrene krivični i disciplinski postupak protiv tužilaca SDT koji
su namjernim nečinjenjem uzrokovali zastarelost krivičnog gonjenja
prijavljenih za krivična djela Zloupotreba službenog položaja i
Zločinačko (kriminalno) udruživanje.
2) Neposredno ili izdavanjem konkretnog uputstva rukovodiocu SDT-a
i/ili postupajućem tužiocu, preduzme ili naloži preduzimanje
procesnih mjera i radnji protiv Mila Đukanovića i drugih
prijavljenih NN lica za krivično djelo Primanje mita.
3) U najkraćem mogućem roku obavijesti javnost o preduzetim mjerama.
